Hodowla lasu

Podstawową dziedziną gospodarczej działalności człowieka w lesie jest hodowla lasu. Należy do niej utrzymanie, kształtowanie, odtwarzanie i doskonalenie lasu w charakterze bazy produkcyjnej licznych surowców pochodzenia leśnego, jak również zachowanie i wzmaganie jego roli ogólnogospodarczej, kulturalnej i ochronnej. Zadaniem jej jest również rozszerzanie tej bazy przez dokonanie zalesień na gruntach porolnych bądź nieużytkach, zakładanie plantacji drzew szczególnie tzw. gatunków szybko rosnących oraz wprowadzanie zadrzewień.

Zakres zainteresowania hodowli lasu jest bardzo rozległy. Obejmuje on zarówno poznawanie lasu w całej złożoności tworzących go elementów oraz wzajemnych między nimi związków i wpływów, jak i wskazywanie metod i sposobów regulowania tych współzależności w celu uzyskania maksymalnych efektów produkcyjnych

Zadania operatowe z hodowli lasu w LZD Krynica na lata 2008-2017

Źródłem pozyskania nasion podstawowych gatunków leśnych w LZD są obecnie wyłączone drzewostany nasienne oraz drzewa doborowe.

1. Wyłączone drzewostany nasienne ( WDN )
   
   Wyboru i uznania wyłączonych drzewostanów nasiennych dokonuje się w celu zachowania i powielenia najbardziej wartościowych rodzimych ekotypów drzew. Drzewostany te charakteryzuje wysoka jakość hodowlana i techniczna. Ich głównym przeznaczeniem jest produkcja dużych ilości nasion. Wyłączone są z użytkowania rębnego i odpowiednio zagospodarowane dostarczają nasion, które wykorzystuje się do hodowania nowych drzewostanów o ulepszonej jakości ( uprawy pochodne ). W terenie drzewostany te są oznakowane opaskami ciągłymi koloru żółtego, a na drzewach narożnych umieszczona jest duża litera „N" tego samego koloru, a na obrzeżach ustawiane są tablice informacyjne.
    
2. Gospodarcze drzewostany nasienne ( GDN )
   
   Gospodarcze drzewostany nasienne są to drzewostany wyróżniające się dobrą jakością hodowlaną, wysoką zdrowotnością, wyższą od przeciętnej w danym rejonie produkcyjnością. Wyboru drzewostanów gospodarczych nasiennych dokonuje się z pośród drzewostanów przeznaczonych do wyrębu. Pozyskanie nasion odbywa się ze ściętych drzew. Drzewostany te są głównym źródłem nasion, które wykorzystuje się do hodowli drzewostanów gospodarczych ( uprawy gospodarcze ). W terenie drzewostany te są oznakowane opaskami przerywanymi koloru żółtego.
    
3. Drzewa mateczne ( DM )
   
   Drzewa mateczne są elementem selekcji indywidualnej a pozyskiwane są z nich nasiona i części pędów ( zrazy ). Nasiona wykorzystywane są do hodowli siewek z których zakładane są plantacyjne uprawy nasienne (rodowe). Zrazy wykorzystywane są do hodowli szczepów ( klonów ) z których zakładane są plantacje nasienne. Przy wyborze i uznawaniu drzew matecznych uwzględnia się przede wszystkim ich ponadprzeciętne cechy jakościowe oraz zdrowotne wyróżniające je z otoczenia. W terenie drzewa te są oznakowane opaskami ciągłymi koloru żółtego a dodatkowo na opasce kolorem czarnym jest wpisany numer pod jakim zarejestrowane jest drzewo w Krajowym Rejestrze Leśnego Materiału Podstawowego.

Wyłączone drzewostany nasienne w LZD:

1. Bukowy – leśnictwo Jaworzyna – 58 c – 4,93 ha
2. Sosnowy – leśnictwo Krynica Wieś – 86 b – 3,50 ha
3. Jodłowy – leśnictwo Tylicz – 114 c –17,52 ha
4. Jodłowy – leśnictwo Powroźnik – 115 b – 17,90 ha
5. Jodłowy – leśnictwo Powroźnik – 115 g – 1,50 ha

W LZD Krynica jest obecnie zarejestrowanych 35 drzew matecznych, z czego 5 sosnowych (oddz. 86 b) i 30 jodłowych (16 – oddz.14 c; 14 – oddz.115 b).

Szkółka leśna jest to gospodarstwo produkujące materiał sadzeniowy drzew i krzewów leśnych, jednorocznych lub kilkuletnich, szkółkowanych lub nie szkółkowanych.

W roku 1967 na terenie nowopowstałego Leśnego Zakładu Doświadczalnego w Krynicy znajdowało się ponad 60 szkółek leśnych. Były to małe (3-5 arowe) szkółki rozmieszczone we wszystkich leśnictwach. W roku 1970 podjęto decyzję o skoncentrowaniu całej produkcji szkółkarskiej w jednym miejscu.

Wybrano 30 arową szkółkę w leśnictwie Kopciowa, którą powiększono do 200arów. Zakupiono szkółkarski sprzęt mechaniczny niemieckiej firmy „Egedal”. Bardzo ciężkie gleby (mocno szkieletowe – ponad 50% kamieni oraz bardzo duża zawartość frakcji ilastych) pozwoliły jedynie na mechanizację przygotowania gleby pod wysiew nasion. Pozostałe prace (wysiew nasion, szkółkowanie, pielenie chwastów) musiały być wykonywane ręcznie. Trudne warunki mikroklimatyczne (szkółka znajduje się na wysokości 750m n.p.m., wystawa SE, duży spadek terenu) utrudniały wyprodukowanie odpowiedniej ilości i jakości sadzonek.

W 1985 roku podjęto decyzję o produkcji sadzonek w kontrolowanych warunkach zewnętrznych. Ze względu na ograniczone własne środki finansowe przebudowę rozłożono na długi okres i zakończono ją w roku 1998. W latach 1996 do 1998 uzyskano dotację Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska, dzięki której doposażono szkółkę w niezbędny sprzęt. W latach 1998-2008 zakładano w przedplonowych drzewostanach sosnowych i modrzewiowych szkółki podokapowe, na których produkowano sadzonki jodłowe.

Obecnie w skład szkółki Kopciowa wchodzą:

1. szkółka z roku 1970 w oddz 6c o powierzchni 200,0ar na której znajduje się:
   • 12 namiotów foliowych typu „Bujaków” o powierzchni produkcyjnej 1,6 ar
   • 18 inspektów foliowych o powierzchni produkcyjnej 1,0 ar
   • otwarta powierzchnia produkcyjna – 30,0 ar
   • plac manipulacyjny – 30,0 ar
   • wiata magazynowa
   • chłodnia do przechowywania sadzonek
   • zapora wodna z systemem nawadniania
   • magazyn wraz z częścią socjalną dla pracowników szkółki.

    

    

2. szkółka tarasowa w oddz 5g o powierzchni 17,0ar na której znajduje się:
   • 10 inspektów foliowych o powierzchni produkcyjnej 1,0 ar

Produkcję materiału sadzeniowego prowadzi się w kontrolowanych warunkach w namiotach i inspektach foliowych na podłożach torfowo-trocinowych. W cyklu produkcyjnym jednorocznym hoduje się sadzonki buka i jaworu, w cyklu dwuletnim sadzonki świerka, modrzewia, sosny, jesionu, olchy czarnej i wiązu górskiego, natomiast w cyklu trzyletnim sadzonki jodły. Sadzonki jodłowe hodowane są przede wszystkim w inspektach foliowych natomiast pozostałe gatunki hodowane są w namiotach foliowych. Podłoża do namiotów i inspektów foliowych przygotowywane są mechanicznie za pomocą rozrzutnika, natomiast siewy nasion wykonywane są ręcznie. Nasiona jodły, buka i sosny pospolitej („wdziarowej”) pozyskiwane są z wydzielonych drzewostanów nasiennych znajdujących się na terenie LZD Krynica. Nasiona świerka sprowadzane są z drzewostanów nasiennych świerka istebniańskiego, modrzewia z drzewostanu nasiennego w nadleśnictwie Stary Sącz. Nasiona pozostałych gatunków zbierane są z pojedynczych drzew rosnących na terenie LZD Krynica.

W namiotach foliowych zastosowano japoński system zraszania sadzonek typu „Sumi-sansui”, natomiast w inspektach foliowych wykorzystuje się opady atmosferyczne.
Namioty i inspekty foliowe są przykrywane płachtami lub ekranami foliowymi od momentu kiełkowania nasion, aż do pierwszych dni lipca. Następnie osłona foliowa jest zdejmowana i inspekty foliowe, w których hodowana jest jodła są przykrywane włókniną ocieniającą.
Wyjęte sadzonki po przesortowaniu są wiązane w wiązki po 50 sztuk i wkładane do drewnianych skrzynek transportowych. Skrzynki z sadzonkami przenoszone są do chłodni gdzie przechowywane są aż do czasu wysadzenia w lesie.
Chłodnia wykorzystywana jest również do przechowywania i stratyfikacji nasion.
Powierzchnia otwarta wykorzystywana jest do nauki ręcznego szkółkowania sadzonek przez studentów Wydziału Leśnego w trakcie zajęć terenowych ze szkółkarstwa.

Szkółka jest zdolna do wyprodukowania 500.000 sadzonek rocznie.
Regionalizacja materiału sadzeniowego powoduje w ostatnich latach ograniczenie produkcji do 300.000 sadzonek rocznie. Prawie cały materiał sadzeniowy wykorzystywany jest do odnowień i podsadzeń w lasach LZD Krynica.

Odnowienie lasu jest to wprowadzenie nowego pokolenia lasu sztucznie lub naturalnie na miejsce dotychczasowych drzewostanów usuniętych w toku użytkowania (cięcia odnowieniowe) lub zniszczonych przez klęski żywiołowe, np.: pożar, powódź, wiatry.

Zalesienia

Zalesienie to objęcie uprawą leśną (posadzenie sadzonek drzew leśnych) gruntów dotychczas użytkowanych rolniczo lub nieużytkowanych a przeznaczonych w Planach Zagospodarowania Przestrzennego Gmin do zalesienia.

Odnowienia naturalne

Odnowienia naturalne to nowe pokolenia lasu powstałe w wyniku samosiewu.

Wprowadzanie II piętra

Wprowadzanie II piętra to wprowadzenie nowego pokolenia pod osłoną istniejącego drzewostanu. Zaleca się stosować w celu przebudowy drzewostanów jednogatunkowych, jednowiekowych bądź osłabionych, np. przez: emisje przemysłowe, gradacje szkodników owadzic i wiatry lub źle produkujące.

Poprawki, uzupełnienia i dolesienia

Poprawki, uzupełnienia i dolesienia są to prace mające na celu poprawę jakości hodowlanej upraw, młodników i starszych drzewostanów, w których z różnych przyczyn powstały luki i przerzedzenia, przez posadzenie nowych sadzonek.

Wielkość odnowień i zalesień uzależniona jest ściśle od wielkości przebudowywanych drzewostanów oraz występujących niezależnie od człowieka szkód w drzewostanach (biotycznych lub abiotycznych).

Planowanie wielkości odnowień i zalesień jest oparte o wskazania gospodarcze i wykaz projektowanych zadań gospodarczych, znajdujących się w Planie Urządzenia Lasu dla LZD Krynica.

Pielęgnowanie lasu obejmuje całość czynności gospodarczych związanych z pielęgnowaniem ekosystemów leśnych, tzn. pielęgnowanie siedliska, całości biocenozy oraz drzewostanu. Czynności dotyczące pielęgnowania są ściśle ze sobą związane a realizuje się je przez utrzymanie zwarcia, tworzenia dolnych warstw drzewostanu (podszyty, II piętro), wzbogacanie składu gatunkowego i innych elementów biocenozy leśnej oraz stosowania cięć pielęgnacyjnych. Celem pielęgnowania jest ilościowe i jakościowe wzmożenie produkcji leśnej oraz spełnianie przez las zadań ochronnych i społecznych.

Pielęgnowanie upraw

Pielęgnowanie upraw to ogół czynności w pierwszych latach życia uprawy, które mają na celu utrzymanie gleby  w stanie odpowiedniej sprawności oraz systematyczne niszczenie chwastów aż do czasu kiedy przestaną one zagrażać drzewkom (motyczenie, spulchnianie, wykaszanie).

Czyszczenia wczesne

Czyszczenie wczesne to cięcie pielęgnacyjne wykonywane w uprawach do około 10 lat, celem którego jest wzmożenie odporności na działanie niesprzyjających czynników zewnętrznych, regulowanie zagęszczenia i odpowiedniego rozmieszczenia drzew w drzewostanie. Osiągamy to przez usuwanie lub hamowanie wzrostu zbędnych domieszek, przerzedzanie przegęszczonych partii upraw i usuwanie chorych, obumierających i obumarłych.

Czyszczenia późne

Czyszczenia późne wykonujemy w młodnikach w okresie osiągnięcia przez nie zwarcia (korony sąsiadujących drzewek stykają się) do początku procesu wydzielania się drzew (naturalny proces obumierania drzew w drzewostanie na skutek zróżnicowania wysokościowego oraz osłabienia biologicznego). Proces ten zachodzi w młodnikach orientacyjnie w przedziale wieku 10 – 25 lat.

Wprowadzanie podszytów

Podszyt to drzewka lub krzewy stale znajdujące się w dolnej warstwie drzewostanu, spełniające bardzo ważną rolę pielęgnacyjną i nie rokujące nadziei na przejście do wyższych warstw drzewostanu.

Trzebieże wczesne

Trzebież wczesna to cięcie pielęgnacyjne wykonywane w drzewostanie w wieku około 20-50 lat. Celem tego zabiegu jest zabezpieczenie najwartościowszych składników drzewostanu przez popieranie drzew o najwyższej jakości i usuwanie szkodliwych.